Kiến nghị hoàn thiện pháp luật quản lý doanh nghiệp và thuế qua vụ buôn lậu, lừa đảo, trốn thuế hàng trăm tỉ đồng tại Thuduc House

(Pháp lý) – Thành lập công ty con, mua bán hàng hóa với giá thấp, sau đó nâng giá lên hàng trăm lần, làm giả hồ sơ để xuất khẩu khống, chiếm đoạt số tiền hàng trăm tỉ đồng tiền hoàn thuế là những thủ đoạn chính của các đối tượng trong vụ án xảy ra tại Thuduc House. Qua đây cho thấy cơ chế chính sách pháp luật về quản lý DN xuất nhập khẩu và công tác quản lý thuế còn lỗ hổng.

Dàn lãnh đạo Thuduc House và vụ án buôn lậu, lừa đảo và trốn thuế hàng trăm tỉ đồng

Ngày 25/11, Cơ quan cảnh sát điều tra (C03) - Bộ Công an cho biết đã khởi tố, bắt tạm giam bị can Nguyễn Vũ Bảo Hoàng (45 tuổi, ngụ TP.Thủ Đức, TP.HCM, Tổng giám đốc Công ty CP Phát triển nhà Thủ Đức - Thuduc House) về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản quy định tại Khoản 4, điều 174 Bộ Luật hình sự.

Thông tin từ cơ quan công an cho biết, Nguyễn Vũ Bảo Hoàng liên quan đến vụ án “Buôn lậu; Vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới; Sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan tổ chức; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản" xảy ra tại TP.HCM, các tỉnh phía Nam và một số đơn vị liên quan mà Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) đang điều tra. Vụ án đến nay đã khởi tố 21 bị can về các nhóm tội danh nêu trên.

Kết quả điều tra xác định, Trịnh Tiến Dũng (48 tuổi) là đối tượng chủ mưu, cầm đầu, tổ chức, chỉ đạo các đối tượng tại Việt Nam và nước ngoài sử dụng CMND giả để thành lập hàng trăm doanh nghiệp ở Việt Nam, ký giả chữ ký Giám đốc để mở tài khoản ngân hàng, lập hợp đồng mua bán, xuất nhập khẩu CD Rom chứa phần mềm và linh kiện điện tử (hàng giả, hàng nhái, hàng đã qua sử dụng..) với các công ty nước ngoài (gồm: Mỹ, Hồng Kông, Campuchia, Malaysia... do Trịnh Tiến Dũng điều hành) để hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép 53.562.704 USD ra nước ngoài.

Đồng thời lợi dụng chính sách của Nhà nước về khuyến khích doanh nghiệp xuất khẩu linh kiện điện tử có thuế suất bằng 0%, tạo dựng hồ sơ mua bán trong nước và xuất khẩu linh kiện điện tử có giá trị chênh lệch rất lớn, móc nối với các đối tượng tại Công ty CP Thương mại Sài Gòn Tây Nam lập hồ sơ hoàn thuế GTGT chiếm đoạt hơn 153 tỷ đồng tại Cục thuế tỉnh Tây Ninh và móc nối với các đối tượng tại Thuduc House lập hồ sơ hoàn thuế GTGT chiếm đoạt hơn 365 tỷ đồng tại Cục thuế TP.HCM.

Quá trình điều tra mở rộng vụ án, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an làm rõ một nhóm các đối tượng có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua việc hoàn thuế GTGT, đã khởi tố, bắt tạm giam đối với Nghiêm Nhật Nam (Tổng giám đốc Công ty CP Thương mại Sài Gòn Tây Nam) và Nguyễn Thùy Quyên (Trưởng phòng Kinh doanh Công ty CP Thương mại Sài Gòn Tây Nam), Nguyễn Ngọc Trường Chinh (Phó tổng giám đốc Thuduc House), Nguyễn Thị Bích Ngọc (Trưởng phòng Xuất nhập khẩu Thuduc House, kiêm Giám đốc Công ty CP Thuduc Wood), Quan Minh Tuấn (Kế toán trưởng Thuduc House) và Nguyễn Văn Lành (Giám đốc Công ty TNHH Thương mại An Lành Phát và Công ty TNHH Bình Thạnh) về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015…

Chính sách quản lý thuế và chế tài còn bất cập

Mặc dù thời gian qua, các lực lượng chức năng đã có nhiều biện pháp tăng cường công tác quản lý, ngăn chặn, điều tra xử lý kịp thời xử lý các hành vi phạm trong hoạt động xuất nhập khẩu, gian lận, trốn thuế... Song, tình trạng này không những không thuyên giảm mà còn gia tăng với quy mô ngày càng lớn và thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn.

Theo nhận định của chúng tôi, để xảy ra tình trạng như trên một phần là do công tác quản lý các DN có liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu còn bất cập. Đặc biệt, cơ chế chính sách pháp luật về quản lý thuế trong hoạt động xuất nhập khẩu còn nhiều lỗ hổng. 

Cụ thể, theo Luật Doanh nghiệp, doanh nghiệp, nhà đầu tư được tạo điều kiện thuận lợi, dễ dàng để có thể gia nhập thị trường. Để đăng ký thành lập doanh nghiệp, các doanh nghiệp có thể tự cung cấp thông tin về vốn, điều kiện kinh doanh, ngành nghề kinh doanh, địa điểm kinh doanh… với thủ tục đơn giản. Lợi dụng điều này một số đối tượng đã nhờ người thân trong gia đình, thuê người hoặc sử dụng CMND/CCCD của người không quen biết đứng tên đại diện pháp luật thành lập công ty “ma” tổ chức buôn lậu, mua bán hóa đơn giá trị gia tăng...

Thứ hai, quy định về quản lý, sử dụng hóa đơn cũng đang có lỗ hổng, đặc biệt đối với hoá đơn giấy, doanh nghiệp được tự in và sử dụng. Bên cạnh đó, theo quy định trước 31/12/2014, hồ sơ khai thuế GTGT phải kèm theo Bảng kê hoá đơn hàng hoá, dịch vụ bán ra, mua vào. Tuy nhiên, từ năm 2015, để đơn giản về thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người nộp thuế, phù hợp thông lệ quốc tế, Luật số 71/2014/QH13 Luật Thuế sửa đổi đã bỏ quy định DN phải gửi Bảng kê hoá đơn hàng hoá, dịch vụ bán ra, mua vào khi lập hồ sơ khai thuế GTGT. Lợi dụng việc này, các đối tượng tự kê những số liệu không có thật vào bảng kê để nộp tờ khai cho cơ quan thuế, hợp thức hóa cho nguồn gốc của các lô hàng xuất khẩu.

Thứ ba, lợi dụng chính sách ưu đãi về thủ tục hải quan (kiểm tra thực tế theo mức độ rủi ro) để gian lận thương mại khi xuất khẩu hàng hóa như: Xuất khống hàng hóa; xuất ít hơn so với khai báo; xuất không đúng chủng loại so với khai báo (khai báo một loại, xuất một loại); xuất khẩu số lượng lớn hàng hóa với trị giá cao bất thường.

Khai báo hàng có trị giá cao, xuất hàng có trị giá thấp; Khai báo sai tên hàng, mã số hàng hóa để lập khống hồ sơ mở tờ khai xuất khẩu, xác nhận thực xuất, sau đó doanh nghiệp làm việc với doanh nghiệp thành lập công ty để hoàn thuế giá trị gia tăng. Lập khống hóa đơn, chứng từ, xuất khẩu hàng hóa ít nhưng khai nhiều để tăng số thuế giá trị gia tăng được hoàn; quay vòng hàng hóa để chiếm đoạt tiền hoàn thuế giá trị gia tăng…

Thứ tư, hiện nay chế tài đối với các hành vi phạm còn quá nhẹ nên chưa đủ sức răn đe đối với các đối tượng vi phạm. Điển hình, chế tài đối với hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan, theo quy định  tổ chức, cá nhân bị áp dụng một trong các hình thức xử phạt chính là cảnh cáo hoặc phạt tiền. Trong đó, mức phạt cao nhất đối với hành vi vi phạm quy định về khai hải quan chỉ là 40 triệu đồng. Đối với hành vi phạm quy định về khai thuế dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn, không thu thì mức phạt cao nhất cũng chỉ bằng 20% tính trên số tiền thuế khai thiếu hoặc số tiền thuế khai tăng trong trường hợp được miễn, giảm, hoàn, không thu thuế… (Nghị định 128/2020/NĐ-CP).

Hay đối với hành vi mua bán trái phép hóa đơn GTGT, nếu xử phạt hành chính, theo khoản 2 Điều 39 Nghị định 109/2013/NĐ-CP mức xử phạt chỉ từ 20 - 50 triệu đồng. Còn nếu bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì theo Điều 164 BLHS, cũng chỉ bị phạt tiền từ 50 - 200 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù cao nhất là 5 năm, kèm theo hình phạt bổ sung như cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm. Việc này khiến các đối tượng “ nhờn luật”, vì lợi ích lớn nên chúng sẵn sàng thực hiện hành vi vi phạm. Thậm chí, nhiều đối tượng sau khi bị xử lý hình sự vẫn tái phạm.

Ngoài ra, không loại trừ khả năng trong quá trình kiểm tra, giám sát hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá của các DN, còn có sự tiếp tay, thông đồng, móc ngoặc giữa một số cán bộ ngành Hải quan, Thuế với các đối tượng nhằm gian lận, trốn thuế.

Kiến nghị

Nghiên cứu vụ án trên có thể thấy, thủ đoạn chính của các đối tượng là thành lập công ty con trong nước, mua bán hàng hóa với giá thấp, sau đó nâng giá lên hàng trăm lần, làm giả hồ sơ để xuất khẩu, làm thủ tục hoàn thuế để chiếm đoạt số tiền hàng trăm tỉ đồng, gây thất thu lớn cho ngân sách Nhà nước. Do đó, trong thời gian tới, để tăng cường công tác quản lý, kiểm soát chặt chẽ việc kê khai, ngăn ngừa tình trạng gian lận chiếm đoạt thuế trong hoạt động xuất nhập khẩu cần thực hiện triệt để một số giải pháp sau:

Thứ nhất, đối với các cơ quan quản lý cần làm tốt công tác kiểm soát hoạt động của DN xuất nhập khẩu. Tăng cường công tác thanh, kiểm tra các DN có rủi ro cao về thuế. Đặc biệt, tăng cường hoạt động kiểm tra sau thông quan đối với DN xuất nhập khẩu. Cùng với đó phải giám sát chặt chẽ việc thành lập các DN.

Thứ hai, hoàn thiện hành lang pháp lý và chính sách về thuế. Đặc biệt, nhanh chóng hoàn thiện cơ sở hạ tầng mạng, sẵn sàng cho việc triển khai sử dụng hóa đơn điện tử trên toàn quốc vào trong thời gian sớm nhất. Khi sử dụng hóa đơn điện tử, thông tin về hóa đơn của DN được tập trung tại cơ quan thuế một cách liên tục nên cơ quan thuế có ngay thông tin về doanh thu hàng ngày của DN, thực hiện việc kiểm tra đối chiếu hoá đơn, chứng từ đầu vào, đầu ra và kịp thời phát hiện ra những bất thường khi DN xuất hóa đơn.

Đặc biệt, cần phải tăng chế tài xử phạt, kịp thời điều tra, xử lý nghiêm đối với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến thành lập DN, hoạt động mua bán trái phép hóa đơn thuế GTGT, khai gian, khai khống trong xuất nhập khẩu hàng hóa nhằm gian lận, trốn thuế…

Xuân Trường – Thái Dương